Blokzincir ve yapay zeka, günümüzün en dikkat çekici ve hızla gelişen iki teknolojisi. Bu iki teknolojinin kökleri birbirinden tamamen farklı olsa da bir aya geldiklerinde kullanıcılar için yepyeni olanaklar yaratabiliyorlar. Nitekim artık blokzincir, kripto paralar ve yapay zekanın etkileşime girdiği çok sayıda proje geliştiriliyor.
Bu makalemizde blokzincir ve yapay zeka arasındaki ilişkiye, bu ilişkinin kullanım alanlarına ve yarattığı olanaklaa değineceğiz.
Blokzincir Nedir?
Bitcoin (BTC) bir blokzincirdir, Ethereum (ETH) ya da Avalanche (AVAX) da öyle. Bu blokzincirler üzerinde kripto paralar, akıllı kontratlar, merkeziyetsiz uygulamalar çalışabilir. Peki blokzincir gerçekten ne demektir?
Blokzincir, bir bilgisayar ağının düğümleri arasında paylaşılan dağıtık bir veritabanı veya defterdir. Bir veritabanı olarak blokzincir, bilgileri elektronik ve kriptografiyle şifrelenmiş olarak dijital formatta saklar. Blokzincir teknolojisinin getirdiği en büyük yenilik, bir veri kaydının doğruluğunu ve güvenliğini garanti etmesi ve üçüncü tarafa ihtiyaç duymadan güven oluşturmasıdır.
Tipik bir veritabanı ile blokzincir arasındaki en önemli fark, verilerin yapılandırılma şeklidir. Bir blokzincir, bilgileri veri blokları halinde bir araya toplar. Bloklar belirli depolama kapasitelerine sahiptir ve kapasiteleri dolduğunda kapatılıp daha önce doldurulan bloğa bağlanarak blokzincir olarak bilinen bir veri zinciri oluşturur. Yeni eklenen bloğu takip eden tüm yeni bilgiler, daha sonra doldurulduktan sonra zincire eklenecek olan yeni oluşturulmuş bir blokta derlenir.
Bir veritabanı genellikle verilerini tablolar halinde yapılandırırken, bir blokzincir verilerini birbirine dizilmiş parçalar (bloklar) halinde yapılandırır. Bu veri yapısı, merkeziyetsiz bir mimaride uygulandığında verilerin geri döndürülemez bir zaman çizelgesini oluşturur. Bir blok doldurulduğunda bu zaman çizelgesinin bir parçası haline gelir. Bu yapısı sayesinde blokzincirdeki verilerin sonradan değiştirilmesi neredeyse imkansızdır. Bu da blokzinciri son derece güvenli kılar.
Bitcoin, blokzincir teknolojisinin emniyetini ve güvenliğini kanıtlayan en iyi örneklerden biridir. Gelecek vadeden ve devrim niteliğinde bir teknolojidir. Belirsizliği azaltır, tam şeffaflık sağlar ve dolandırıcılığı önler. Nitekim Bitcoin bugüne kadar hiç hack’lenmemiştir.
Yapay Zeka Nedir?
Yapay zeka, insan zihninin problem çözme ve karar verme yeteneklerini taklit etmek için bilgisayarlardan, verilerden ve makinelerden yararlanır. Makine öğrenimi ve derin öğrenme teknolojileri de yapay zekanın parçasıdır. Bu teknolojiler, tahminler ve sınıflandırmalar yapmak üzere verileri eğitmek için yapay zeka algoritmalarını kullanır.
Yapay zekanın faydaları arasında otomatik karar verme, yinelenen görevler ve insan hatalarının azaltılması yer alır. Yapay zeka aynı zamanda big data, nesnelerin interneti (IoT) ve robotik gibi teknolojilerin gelişimine katkıda bulunur.
Blokzincir ve Yapay Zeka İlişkisi
Yapay zeka ve blokzincir, uygulandıkları hemen hemen her sektörü geliştirerek oldukça güçlü bir kombinasyon olduklarını kanıtlıyor. Blokzincir ve yapay zeka bir araya gelerek gıda tedarik zinciri lojistiği ve sağlık hizmetleri kayıt paylaşımından medya telif hakları ve finansal güvenliğe kadar her sektörde yeni pencereler açıyor. Yapay zeka ve blokzincir entegrasyonu, güvenlik de dahil birçok alanı etkiliyor ki bu entegrasyon, siber saldırılara karşı çifte bir kalkan sunuyor.
Yapay zeka, büyük bir veri kümesini etkili bir şekilde analiz ederek daha yeni, çeşitli senaryolar oluşturabilir ve veri davranışına dayalı kalıpları genişletebilir. Blokzincir, hataların ve hileli ya da kötü niyetli veri setlerinin etkin bir şekilde ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. Yapay zeka tarafından oluşturulan yeni sınıflandırıcılar ve modeller, merkeziyetsiz bir blokzincir altyapısında doğrulanabilir ve bunların orijinalliği teyit edilebilir. Bu birliktelik, perakende işlemleri gibi tüketiciye yönelik tüm süreçlerde kullanılabilir. Blokzincir altyapısı aracılığıyla müşterilerden elde edilen verileri yapay zeka, pazarlama otomasyonu oluşturmak için değerlendirebilir.
Şimdi blokzincir ve yapay zeka birlikteliğinin getirilerine madde madde bakalım.
Şeffaf veri kaynağı
Bir yapay zeka uygulamasını eğitmek için bol miktarda veriye ihtiyacınız vardır. Blokzincir, en şeffaf veri kaynağıdır. Blokzincirde, düğümlerin izlenebilirliği sayesinde verilerin kaynağı verimli bir şekilde doğrulanabilir. Doğal olarak blokzincir, bir yapay zeka uygulamasını doğru şekilde eğitmekte çok güvenilir bir araçtır.
Otonom sistem
Merkeziyetsiz defter teknolojisi, yani blokzincir, bir yapay zeka uygulamasının tüm işlemlerini tek bir sunucunun gerçekleştirmemesini sağlar. Otonom sistem, yapay zeka eğitimini ve operasyonlarını denetlenmeden yönetmek için merkeziyetsizliği kullanır. Eğer blokzincirlerin merkeziyetsiz yapısı olmasaydı, bir yapay zeka uygulamasının tüm işlemleri tek bir sunucunun elinde toplanırdı.
Gizlilik koruması
Kriptografik teknikler, yapay zeka eğitim ve operasyonlarını yürüten ağda gizliliği güçlendirir. Sağlam bir gizlilik sistemine sahip olduğunuzda, rekabetçi ve daha yüksek karmaşıklığa sahip oldukları için yapay zeka sistemlerini eğitebilir ve tedarik edebilirsiniz.
Dağıtık hesaplama gücü
Yapay zekayı eğitmek ve sürdürmek çok fazla güç gerektirir. Blokzincir teknolojisi, dağıtık düğümlerin sağladığı hesaplama gücüyle bu sorumluluğu üstlenir ve bu zorluğun üstesinden gelmeyi sağlar. Ayrıca donanım ve yazılım, depolama ve bakım maliyeti gibi alan gereksinimlerini de karşılar.
Güvenlik
Blokzincir akıllı sözleşmeleri her zaman yeterince güvenli değildir. Blokzincir, akıllı sözleşmenin değişmezliğine bel bağlar ancak sözleşmelerde boşluklar olduğunda merkeziyetsiz uygulamalardan kolayca yararlanabilir ve onlara zarar verebilirsiniz. Bu tür güvenlik açıklarını en aza indirmek için yapay zeka, daha güvenli ve daha akıllı sözleşmeler oluşturmak için kullanılır.
Orijinallik
Blokzincirlerin dijital kaydı, yapay çerçevesi ve kullanılan verilerin kaynağı hakkında içgörü sağlar. Bir blokzincirdeki verilerin orijinalliği doğrulanabildiğinden, blokzincir kaynaklı veriler kullanan yapay zeka uygulamaları, orijinal verileri ele aldığından emin olabilir.
Otomasyon
Otomasyon, yapay zeka ve blokzincir teknolojileri farklı tarafları kapsayan iş süreçlerine hız ve verimliliği artırma gibi yeni değerler getirebilir. Blokzincirlerde yürütülen akıllı sözleşmelere gömülü yapay zeka modelleri, anlaşmazlıkları çözmek ve en sürdürülebilir nakliye yöntemlerini seçmek gibi amaçlarla kullanılabilir.
Sonuç
Son birkaç yıldır yapılan araştırmalar blokzincir ve yapay zeka arasında bir bağ kurulabileceğini (hatta kurulması gerektiğini) açıkça gösteriyor. Her iki teknoloji de her zaman ayrı ayrı işlemiştir ancak işler oldukça hızlı değişiyor. Bugün çoğu yapay zeka uygulamasının big data alanına eğildiğini görüyoruz. Bunun arkasındaki en büyük neden, yapay zeka uygulamalarının devasa veriler üretmesidir.
Veri yönetimi, işletmeler için çok kritiktir. Yapay zekanın sağladıkları blokzincirin olanaklarıyla birleşince verileri yönetmek ve verilerle ilintili tüm sorunları ele almak çok daha kolay ve verimli hale gelir.
Blokzincirlerde verileri yöneten merkezi bir otorite yoktur. Ağı çalıştıran düğümler, yani her bir bilgisayar, verilerin kaybolmaması için blokzincirin bir kopyasını saklar. Özel veriler için yapay zeka ile işlenen ve daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunan bir ekosistem tercih ediyorsanız, blokzincirleri seçmelisiniz.